Veritabanı Temel Kavramlar

VERİ NEDİR?

Henüz işlenmemiş kayıtlara veri denir. Veri gözlenen ve kaydedilebilen her şeydir. Veritabanı açısından verinin tanımını ele alırsak bir veritabanı yapısı içerisinde tutulan bilgilere veri denilmektedir. Bilgisayar ortamına aktarılan, işlenmemiş (ham) bilgiler de veri olarak adlandırılabilir. Bilgisayara girilen, bilgisayar tarafından saklanabilen ve işlenebilen her şeye veri denir.

Bir araştırma sonucu elde edilen kaydedilebilen bilgi paçalarına da veri denir.

Veri Örnekleri

• Kişi isimleri
• Kimlik numaraları
• Kişilerin doğum tarihleri
• Yaş bilgileri
• Eğitim bilgileri
• Meslekler
• İşyeri bilgileri
• Adresler ….

VERİTABANI NEDİR?

Veri tabanı (Database) temel olarak farklı tiplerdeki verileri düzenli bir şekilde saklamamızı ve kullanmamızı sağlayan depolama ortamıdır.

Veritabanı, birbirleriyle ilişkili verilerin hızlı ve verimli bir şekilde ulaşılmasına olanak verecek biçimde saklanmasıyla oluşan kayıtlar topluluğudur.

En genel tanımıyla;
Veritabanı, toplanan verilerin daha sonra ulaşılmak amacıyla elektronik ortamlarda, belli kurallar ve birbirleriyle olan ilişkilerini koruyacak şekilde saklanmasıyla oluşan kayıtlar topluluğudur.

Veri Tabanında Bulunması Gereken Özellikler

Veri-tabanındaki veriler ulaşılabilir ve değiştirilebilir olmalıdır.

Veri tabanındaki veriler gereksiz tekrarlardan arındırılmışlardır.

Veritabanı birbiriyle ilişkili verilerden oluşur.

Veri tabanına erişim veritabanı yöneticisi tarafından denetlenir. Her kes veri tabanında her konuda yetki sahibi değildir.

Bilgiler belirli bir düzene göre girilmelidir. Her bilgi kendine ait türdeki bir sütunda bulunmalıdır.

Örnek Veritabanı Konuları

• Telefon Defteri
• Adres defterleri
• Öğrenci notları
• Finans yazılımları
• Satış ve pazarlama yazılımları
• İnsan kaynakları yazılımları
• Bankacılık ve sigortacılık yazılımları
• Hasta takip sistemleri

Veritabanı Programlarının Yapısı

Veritabanı yazılımları iki kısımdan oluşur.

1. Veritabanı Motoru
2. VTYS(Veritabanı yönetim sistemi)

1. Veritabanı Motoru

Veri tabanında bilgilerin ilişkisel olarak saklandığı yeri temsil eder.

2. VTYS(Veritabanı Yönetim Sistemi)

Veriyi kaydetme, silme, güncelleme ve arama, tablo ve benzeri diğer nesneleri  oluşturma, düzenleme ve silme gibi birçok işlemi yapmamıza olanak sağlayan yazılımlardır.

Veritabanı motoru yapılan programın veya web sitesinin çalışması için mutlaka olması gereken bir yazılımdır. VTYS ise sadece programcı için lazımdır. O yüzden bu iki program ayrı ayrı kurulabilmektedir.

RDBMS(İlişkisel Veritabanı Yönetim Sistemi)Relational Database Management System

İlkel veritabanı yönetim sistemleri verileri gelişi güzel saklamaktaydı. Bu yüzden veri tekrarı, veri kaybı gibi birçok sorunla karşılaşmaktaydık. İlişkisel veri tabanı sistemleri ile bunun önüne geçilebilmektedir.

Günümüzde en yaygın olarak kullanılan veri tabanı mimarisi olan ilişkisel veritabanlarında ise veriler tablolar, satırlar ve alanlar halinde tutulmaktadır.

Verileri en az tekrar ile ve çok daha sistemli bir şekilde saklayabilmekteyiz. Veriler arasında ilişkiler kurarak; bir veriden tablodaki o veri ile alakalı başka bir veriye kolaylıkla ulaşabilmekteyiz. Bu sistem tablolara veri eklemeyi kolaylaştırdığı gibi verileri silme ve güncelleme işlemlerinde de çok büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Veri silmede ki veri kayıplarını önlemektedir.

Günümüzde Kullanılan Bazı RDBMS Sistem İsimleri Aşağıda Listelenmiştir.

• Oracle ,
• Microsoft SQL Server ,
• Microsoft Access ,
• MySQL,
• PostgreSQL ,
• Sybase ,
• Berkeley,
• Firebird …..

Veritabanı Modelleri

1. Flat file (Text File)
2.  Hierarchical (XML)
3. Relational (integrity)
4. Object Oriented
5. Network

1. Flat File(Text Dosya)

Verilerin düz bir metin dosyasına bizim belirlediğimiz belirli kurallar ile kaydettiğimiz sistemdir. Verilerin arasına bizim belirlediğimiz özel karakterlerden ekleriz, daha sonra bu verileri kullanmak istediğimizde de belirlediğimiz özel karakterlere göre parçalama işlemine tabi tutarız. Bu işlem sonunda genellikle 2 boyutlu bir dizi elde ederiz. İki boyutlu bir diziyide istersek bir tablo olarak istersek başka bir biçimde rahatlıkla gösterebiliriz. Bu sistemde dikkat edilmesi gereken en önemli şey belirlenen özel karakterdir. Belirlenen karakterin veriler içerisinde geçmemesi gerekir. Eğer buna dikkat edilmezse parçalama işleminde düzen bozulur ve verilerde kaymalar olur.

Örnek bir düz dosya kaydı aşağıdaki gibi olabilir. 

10-Ahmet-Bozkır&20-Cemal-Demir&30-Ayşe-Dursun&40-Serap-Ay

Burada ayraç olarak & ve – karakterleri kullanılmıştır. & karakteri satırları birbirinden ayırırken – karakteri de sütunları birbirinden ayırıyor. Yukarıdaki sistemde önce verileri & karakterine göre parçalamamız gerekir. Bu durumda aşağıda ki gibi tek boyutlu bir dizi elde ederiz.

10-Ahmet-Bozkır
20-Cemal-Demir
30-Ayşe-Dursun
40-Serap-Ay

Yukarıdaki veri aslında tek boyutlu 4 elemanlı bir dizidir. Bu dizinin her satırını ayrı ayrı “-” tire karakterine göre parçalarsak da aşağıdaki iki boyutlu diziyi elde ederiz.

10  Ahmet  Bozkır
20  Cemal  Demir
30  Ayşe  Dursun
40  Serap  Ay

elde ettiğimiz bu diziyi istersek aşağıdaki gibi bir tabloda gösterebilirsiniz.

 

Num	Ad	Soyad
10	Ahmet	Bozkır
20	Cemal	Demir
30	Ayşe	Dursun
40	Serap	Ay

2. XML (Hiyerarşik Model)

Hiyerarşik veri-tabanı modeli bir ağaç yapısına sahiptir. Bu tip veri tabanları içerisinde bulunan veriler, ebeveyn-çocuk ilişkisinde sahiptir, ve her ebeveyn veri birden fazla çocuk veriye sahip olabilir. Çocuk veriler tamamen ebeveyn verilere bağımlıdırlar, yani ebeveyn veri olmadığı takdirde çocuk veride de olamaz.  Sonuç olarak bu veri tabanı modeli one-to-many(bire sonsuz) ilişkisini desteklemektedir.Yani her çocuğun bir ebeveyni olabilir. Fakat her ebeveynin birden çok çocuğu olabilir.

Örnek Hiyerarşik Model Verisi

Tüm programlama dilleri yukarıda ki xml adını verdiğimiz veriyi işleyebilmektedir. Bu veriye yeni veriler ekleyebilir, istediğimiz veriyi de silip güncelleyebiliriz. Ekranda istediğimiz formatta da gösterebiliriz.

3- Ağ Veritabanı Modeli

Ağ Veri Tabanı Modeli esasında hiyerarşik veri tabanı modelinin geliştirilmiş bir versiyonudur. Ağ veri tabanı modeli çocuk tabloların birden fazla atalarının olmasına müsaade etmektedir. Nitekim ortaya tablolar arasında kurulan bir ağ çıkmaktadır. Buradaki ilişki türü many-to-many(sonuza sonsuz) ‘dir. Günümüz bu model tamamen kullanımdan kalkmıştır.

4- İlişkisel Veritabanı Modeli

Günümüzde yaygın olarak kullanılan veritabanı modelidir. Veriler tablolar halinde ilişkisel olarak saklanır. Her tablo her tabloya istenildiği şekilde bağlanabilir. Yani bire bir, bire sonsuz ve sonsuza sonsuz ilişkileri rahatlıkla oluşturabiliriz. İstediğimizde bir den çok tablodan aynı anda veriler getirip listeleyebiliriz.

Örnek İlişkisel Veri Tabanı Modeli

Tablo, Kayıt, Alan ve Veri Nedir?

Veri: Veri tabanında saklanan en küçük veri parçasıdır. Tablonun her hücresi bir veridir.
Kayıt: Verilerden oluşan bir biri ile ilgili veri tabanı yapısıdır. Tablodaki her bir satır veri tabanında kayıt ile ifade edilir.
Alan: Bir verinin kaydolması için gerekli biçimi ve türü belirlenmiş kısımdır. Tablodaki sütunlar alan veri tabanında alan olarak isimlendirilir.
Tablo: Kayıtların peş peşe birleşmesi ile oluşan, satır ve sütunlardan oluşan, verilerin saklandığı veri tabanı nesnesidir.

Tablo Özellikleri

• Tablolar satır ve sütunlardan oluşur.
• Her sütunun alacağı isim birbirinden farklı olmalıdır.(Farklı tablolarda aynı isimli alanlar olabilir.)
• Sütunlar isimlendirilirken Türkçe karakterler (ıöüğşçİÖÜĞŞÇ) ve boşluk kullanılmaması tavsiye edilir.
• Her satır birbirinden farklı olmalıdır yani birbiri ile tamamen ayni olan iki kayıt kullanılmamalıdır.(Birincil Anahtar kullanılmalıdır.)
• Satırların ve sütunların sırasının nasıl olacağı önemli değildir.(Sorgular ile istenilen satır ve sütun istenilen sıra ile gösterilebilir.)
• Hücrelerdeki veriler atomik olmalıdır.(Parçalanabilen nitelikte veriler olmamalıdır.)
• Her sütunun bir veri türü vardır. Başka tipte veri girilemez